De politie in Nederland bestaat uit 1 korps. Dit korps is onderverdeelt in 10 regionale en 1 landelijke eenheid en een politiediensten centrum (PDC) met in totaal zo’n 64.000 medewerkers.
Het korps wordt aangestuurd door de eerste hoofdcommissaris. De eenheden worden aangestuurd door een hoofdcommissaris (politiechef). De politie is belast met het handhaven van de wetten en regels in Nederland, het bewaren van de openbare orde, het verlenen van hulp en zij is de opsporingsdienst voor het Openbaar Ministerie.
Artikel 3 uit de politiewet 2012 is voor politie maar ook voor buitengewoon opsporingsambtenaren van groot belang. Hierin staat letterlijk vermeld wat de taak van de politie is. Deze luidt; De politie heeft tot taak, in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregels, te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en hulp te verlenen aan hen die deze behoeven.
Dit betekend dus dat de politie in de uitvoerende macht zit en verantwoording aan hoger gezag moet afleggen. Wanneer de politie opsporingswerkzaamheden verricht dan is de officier van justitie het bevoegd gezag. De OvJ is namelijk leider in ieder opsporingsonderzoek. Is de politie bezig met de taak om de openbare orde te handhaven dan is de burgemeester het bevoegd gezag. Denk hierbij aan de inzet van de Mobiele Eenheid bij demonstraties.
Vanzelfsprekend wordt er ook op het functioneren van de politie in Nederland toezicht gehouden. Dit gebeurt door de inspectie van justitie & veiligheid en de minister van justitie & veiligheid is hiervoor politiek gezien eindverantwoordelijk. Verder heeft de politie ook te maken met beheer, sterkte en inzet. Hiervoor zijn een aantal overlegstructuren opgezet. Lokaal bestaat dit uit de burgemeester, de officier van justitie en de districtschef van politie. Hier worden plaatselijke problematieken besproken en keuzes voor aanpak gemaakt. Denk hierbij aan bijvoorbeeld afspraken over preventief fouilleren. De burgemeester bepaald waar en wanneer het gebeurd, de OvJ voor welke strafbare feiten en de districtchef door welk team/agenten.
Dit soort overleg vindt ook plaats op regionaal niveau. Daar zit dan echter de Hoofdofficier van justitie, de regioburgemeester en de hoofdcommissaris van de eenheid bij. Hier gaat het om bijvoorbeeld verdeling van sterkte van personeel of regionale uitvoering van taken. De regioburgemeester is vaak de burgemeester van de grootste gemeente uit het werkgebied van de eenheid.
We kennen binnen deze structuur dus 10 regioburgemeesters. Dit is wezenlijk iets anders dan de voorzitter van de veiligheidsregio. Dat is namelijk ook iets waar de politie mee te maken heeft. Nederland kent namelijk 25 veiligheidsregio’s met ieder zijn eigen voorzitter. Deze gaat puur over de openbare orde en de inzet van de politie daarbij.
