Een (opsporing)ambtenaar heeft een bijzonder positie. Waarvan mag worden verwacht dat deze integer is. Dat betekent zich aan de regels houden, eerlijk zijn en onkreukbaar.

Opsporing is zoeken naar de waarheid en niet kijken of je de feiten en omstandigheden passend kunt maken. Waarheidsvinding moet objectief en eerlijk gebeuren. Maar ook een (opsporing)ambtenaar is maar een mens en die maken nu eenmaal fouten. De wetgever rekent de ambtenaar echter die fout extra zwaar aan, vanwege zijn voorbeeldfunctie.

In een eerdere hand-out zijn de diverse soorten strafbare feiten besproken. Er werd onderscheid gemaakt tussen misdrijven en overtredingen. Strafbare feiten zijn echter ook onder te verdelen in zogenoemde commuun delicten en ambtsdelicten.

Commuun delicten

Commuun betekent algemeen. Commuun delicten kunnen dus door iedereen worden gepleegd.
In het Wetboek van Strafrecht beginnen deze delicten vaak met ‘hij die…’ of ‘het is verboden …..’ . Deze strafbare feiten kunnen dus door eenieder, ook door een opsporingsambtenaar gepleegd worden. In de strafbepaling is opgenomen wat de maximale straf is die door de rechter kan worden opgelegd.

Ambtsdelicten

Er zijn ook strafbaar feiten die alleen door een ambtenaar gepleegd kunnen worden. We spreken dan van een ambtsovertreding of een ambtsmisdrijf. Bijvoorbeeld passieve omkoping of ambtelijke huisvredebreuk, deze artikelen beginnen met ‘de ambtenaar die…..’. De strafverhoging voor de ambtenaar is al opgenomen in de strafmaat van het betreffende strafbare feit. Als de ambtenaar een ambtsmisdrijf of een ambtsovertreding pleegt wordt de ambtenaar dus zwaarder gestraft.

Een andere strafverhoging kan worden toegepast indien de ambtenaar een commune delict (gewoon strafbaar feit) pleegt en bij dat plegen gebruik maakt van macht, gelegenheid of middel dat hij vanuit zijn beroep heeft. De rechter kan dan de straf die op dat commune delict staat met een derde verhogen. De rechter hoeft dat niet te doen, maar kan daar op grond van art.l 44 Sr (ambtelijke hoedanigheid) gebruik van maken.

Ook een ambtenaar die door het plegen van een strafbaar feit, een bijzondere ambtsplicht schendt, kan zwaarder worden gestraft. Het schenden van een algemene ambtsplicht wordt dus niet zwaarder gestraft. Een algemene ambtsplicht geldt voor alle ambtenaren, bijvoorbeeld de aangifteplicht die alle ambtenaren hebben indien zij tijdens de uitoefening van hun werkzaamheden kennisnemen van gepleegde misdrijven.

Een bijzondere ambtsplicht kan slechts door een bepaalde categorie ambtenaren worden gepleegd, zoals bijvoorbeeld opsporingsambtenaren. De opsporingsambtenaar die zich niet houdt aan zijn taak strafbare feiten op te sporen, zou zich schuldig kunnen maken aan het schenden van een bijzondere ambtsplicht, omdat het juist zijn taak is om strafbare feiten op te sporen.