Hand-out BOA-Examen.nl:

Algemene Bevoegdheden

Leestijd: 3 minuten

Opsporingsambtenaren en toezichthouders beschikken over bevoegdheden, anders kunnen zijn de aan hun opgedragen taak niet goed uitvoeren. Bevoegdheden worden ook wel dwangmiddelen genoemd omdat deze bevoegdheden soms afdwingbaar zijn. Dwangmiddelen zijn eigenlijk het gereedschap van de opsporingsambtenaar/toezichthouder. Wanneer de opsporingsambtenaar/toezichthouder deze dwangmiddelen onjuist toepast kan dat leiden tot vervolging van de ambtenaar of tot bewijsuitsluiting (onrechtmatig verkregen bewijs). Het is dus erg belangrijk dat de toegekende bevoegdheden op de juiste wijze worden toegepast.

Wettelijke bevoegdheden kunnen worden onderverdeeld in:

  • opsporingsbevoegdheden (bij verdenking van)
  • toezichtbevoegdheden (geen verdenking nodig).

Opsporingsbevoegdheden kunnen worden toegepast tijdens het opsporingsonderzoek en dus alleen worden toegepast als er een redelijk vermoeden bestaat dat een strafbaar feit is gepleegd of wordt gepleegd. Bij het uitoefenen van deze bevoegdheden moet er dus sprake zijn van een verdachte of een verdenking. Dit houdt niet persé in dat opsporingsbevoegdheden slechts kunnen worden toegepast tegen een verdachte. De inbeslagneming van een voorwerp kan bijvoorbeeld ook worden gedaan bij een persoon die geen verdachte is. Bijvoorbeeld het in beslag nemen van de beelden van een bewakingscamera bij een tankstation, indien daar een overval heeft plaats gevonden.

Toezichtbevoegdheden kunnen worden toegepast zonder dat er sprake is van een verdachte of een verdenking. Deze bevoegdheden kunnen worden gebruikt om te controleren of de regels van een bepaalde wetgeving worden nageleefd. Als een persoon van deze toezichtbevoegdheden gebruik wil maken, moet deze in de wet, waarop die wil gaan controleren, zijn aangewezen als toezichthouder. Toezichtbevoegdheden zijn opgenomen in de Algemene wet bestuursrecht (Awb).

De toezichthouder draagt een legitimatiebewijs bij zich dat is afgegeven door de instantie waarvoor deze werkt en moet deze tonen als daarnaar gevraagd wordt.

Om hun taak goed te kunnen uitoefenen, beschikken toezichthouders over een aantal bevoegdheden, waaronder:

  • het recht van toegang tot bedrijven en andere plaatsen (behalve woningen)
  • het recht van inzage in relevante bescheiden en het maken van kopieën daarvan
  • het recht monsters te nemen en goederen te onderzoeken
  • het recht voertuigen staande te houden en op relevante aspecten te onderzoeken
  • het recht medewerking te verlenen en inlichtingen te verschaffen die betrekking hebben op een bepaalde toezichtactiviteit.

Degene die gecontroleerd wordt, moet meewerken aan datgene wat de toezichthouder verzoekt of vordert. Komt uit een controle naar voren dat de persoon in kwestie een regel overtreedt dan heeft de toezichthouder de keuze om in bestuursrecht te blijven of wanneer deze ook opsporingsambtenaar is het strafbare feit vanuit de opsporing te benaderen. Dit noemen we voortgezette toepassing. Omdat de gecontroleerde persoon nu geen betrokkene meer is maar verdachte kan men geen gebruik meer maken van de toezichtbevoegdheden. De verdachte kan immers niet worden verplicht mee te werken aan zijn eigen veroordeling. De verdachte is slechts verplicht te gedogen dat de opsporingsambtenaar bevoegdheden/dwangmiddelen toepast.

Wetmatig

De uitoefening van bevoegdheden, zowel opsporingsbevoegdheden als toezichtbevoegdheden, moet niet alleen wetmatig zijn, maar ook rechtmatig. De bevoegdheid is wetmatig als men het wetsartikel kan aanwijzen waarop het optreden berust.

Rechtmatig

Het optreden is rechtmatig als het voldoet aan de zogenaamde ongeschreven beginselen van een behoorlijke procesorde. Hierbij is een toetsing van de volgende beginselen van belang, te weten:

  • het subsidiariteitsbeginsel
    Het subsidiariteitsbeginsel houdt in dat de opsporingsambtenaar zijn doel op de voor de burger minst ingrijpende manier moet zien te bereiken.
  • het proportionaliteitsbeginsel
    Het proportionaliteitsbeginsel houdt in dat de bevoegdheid die de opsporingsambtenaar uitoefent in verhouding moet zijn met het doel dat voor ogen staat.
  • Fair Play
    Fair Play houdt in dat de opsporingsambtenaar zijn doel moet zien te bereiken door de verdachte eerlijk te behandelen. Er mag geen gebruik worden gemaakt van trucs, bedrog, listen of valse beloften.
  • verbod misbruik van bevoegdheden
    De opsporingsambtenaar mag geen bevoegdheid van de ene wet gebruiken om een doel uit een andere wet te bereiken. De verschillende soorten bevoegdheden die er zijn mogen slechts gehanteerd worden voor het specifieke doel waarvoor de wetgever deze heeft toegekend.

Dit beginsel wordt ook wel aangeduid als Détournement de pouvoir. Het betekent dat het oogmerk zuiver moet zijn.

 Onrechtmatig optreden

Het niet nakomen van de wetmatigheids- en de rechtmatigheidsbeginselen kan voor een rechter aanleiding zijn om het optreden als onrechtmatig te beoordelen.

De beslissing van de rechter heeft dan mogelijk de volgende consequenties:

  • Het bewijsmateriaal dat bij een dergelijk onrechtmatig optreden is verkregen, zal door de rechter als onrechtmatig worden aangemerkt en worden beschouwd als onrechtmatig verkregen bewijs. Het gevolg hiervan is dat dit bewijsmateriaal niet kan worden gebruikt tijdens een terechtzitting. Wanneer er verder onvoldoende andere bewijsmiddelen voorhanden zijn, bestaat de kans dat de verdachte door de rechter wordt vrijgesproken.
  • Wanneer er sprake is van een onrechtmatige (overheid)daad, kan de schade die daaruit volgt worden verhaald op degene die de onrechtmatige daad heeft gepleegd.

Wanneer een burger op onrechtmatige wijze bewijs heeft verzameld, is het van belang of de burger dit bewijs op eigen initiatief heeft verzameld of dat hij hiertoe is aangezet door bijvoorbeeld een opsporingsambtenaar. Wanneer de burger hiertoe is aangezet, bestaat de kans dat de rechter het bewijs als onrechtmatig verkregen beschouwt en bij de beoordeling buiten beschouwing laat.

 

Ontdek de BOA Compact!

Ben je klaar om je BOA-examen te verpletteren? Bereid je dan voor met de ultieme bondgenoot: BOA Compact! Deze handige, zorgvuldig samengestelde reader is dé sleutel tot jouw examensucces.

Verder in browser
Te installeren tik op Toevoegen aan startscherm
Toevoegen aan startscherm
BOA-Examen.nl
Test onze gratis webapp!
Installeren